Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 2008

Jorgos Sarantaris

Jorgos Sarandaris


Flas

Flas sepse ekziston nje qiell qe degjon
Flas sepse flasin syte e tu
Dhe nuk ekziston det nuk ekziston vend
Ku syte e tu nuk flasin
Syte e tu flasin une kercej
Pak gjelberim shkelin kembet e mia
Era fryn qe na degjon
.

Jorgos Seferi
Mohimi


Ne anen e detit te fshehte
dhe e bardhe si pellumb
kishim etje ne dreke
por uji ishte i kripur.

Mbi reren e bardhe
shkruajtem emrin e saj
sa mire qe frynte flladi
dhe u shuajt e shkruara

Me zemren, me frymarjen,
c’fare deshire dhe c’fare pasioni
morem jeten tone gabim!
dhe nderuam jete.


Kostis Palamas
Udhetimi


Me shtrengon vuajtja si lak ne qaf
dhe brenda ne zemer me duket si gjarper.

Cuditerisht dua te filloj udhetimin,
pa,por pa perfundim.

Rrugen ngandale te pershkoj,te pershkoj,
por asgjekundi dhe kurre te mos qendroj,
fryme te mos gjej,te gjitha ti ngateroj
me bote te verber dhe te heshtur.



Te ndjej rrotull sheshe te shkreta,
shtepi te mbyllura,oxhaqe te shuajtura
lart te mos ndricoje asnje yll,
dhe poshte asnje grua.

E’ ne qoftese gjenden ne nje udhetim te tille,
Pa perfundim,shkretetire,ne nje vend te panjohur,
Nuk do kem deshire te tepert si tani,
E dashur,nga ty humba!


Jorgos Saradaris
Ishte nje grua,ishte ender…

Ishte grua,ishte ender,ishin qe te dyja
Gjumi me pengonte ta shikoja ne sy
Por e puthja dhe gojen i mbaja
Si te ishte ere dhe te ishte mish
Me thoshte qe me dashuronte,por nuk e degjoja paster

Me thoshte qe dhimte po mos te rronte me mua
Ishte e zbehte dhe dikur trembesha per ngjyren e saj
Dikur cuditesha qe ndieja shendetin e saj
si shendetin tim.


Kure u ndame gjithmone naten.
Boshlleku mbuloi te ecurin e saj
Iku dhe gjithmone haroja menyren e ikjes se saj
Dita e re ndizej brenda meje perpara se te gdhihej
Ishte dielli ishte mengjez kur kendoja
Kur vetem germoja nje dhe timin
Dhe nuk e mendoja me ate.











Taqis Sinopulos
I djeguri

Shikoni hyri ne flake!tha njeri nga turma.
Kthyhen syte shpejt.Ishte
ne te vertet ai qe ktheu fytyren
kur i folem.
Dhe tani digjet.Por nuk theret ndihme.


Hezitoj.Them te vete atje.Ta prek me doren time.
Jam nga natyra ime i krijuar qe te cuditem.

Kush eshte ai qe hidhet ne flake krenar?
Trupi i tij njerzor nuk i dhemb?

Vendi ketu eshte i erret.Dhe veshtire.Kam frike.
Zjarin e huaj mos e trazo me thane.

Por ai digjej vetem. I vetem.
Dhe sa zhdukej aq i shkelqente fytyra.Behej diell.

Ne kohen tone si ne kohe te kaluara
Te tjere jane brenda ne flake dhe te tjeret duartrokasin.



Arjiris Eftaliotis

Kenga e tavernes

Mer thiken pritem dhe hidh copat e mia, hidhi brenda ne breg te detit,
Syri im!
Qe nga casti qe me le, kete bote neverita,
Dhe nuk shpresoj me per mire. humba.

Po te vesh tani te bardhat e tua dhe florinjte e tu,
do te vije koha qe do te vajtosh, kuptimi yt,
ku do te qendrosh ne varrin tim te me thuash nje ankese,
Do me gjesh dhe ne qofte se dhemb. dhe pa dhimbje

Mer flake dhe me digj dhe bashke me hirin tim,
ne det te hapur ta shperndash, dufin tim
te mos te te gjej paraja ime,nazjaria ime Ipirotisa pyeta
Dhe me thane qe nje tjeter dashuron.


Jorgos Zalokostas

Puthja
Nje bareshe dashurova,nje vajze lakmuese,
dhe e dashurova shume,
isha zog qe klithja,
dhjete vjec djale.

Nje dite qe rinim ne barin me lulet e celura,
-Maro,nje fjale do te them.
Maro,i thashe, te dua,
cmendem per ty.

Nga mesi me rrembeu,me puthi ne goje
dhe me tha;-Per renkimet,per dashurin e dhimbshme
Je i vogel akoma.

U rrita dhe e kerkoj…por tjetrin kerkon zemra e saj
dhe me haron bonjakun…
Por une nuk e harroj
kurre puthjen e saje.



K.P.Kavafis

Qirinjte
Ditet e ardhshme qendrojne perpara nesh
si nje seri qirinje te ndezur-
te florinjta,te ngrohta dhe energjike qirinje.

Ditet e kaluara pas ngelin,
nje rradhe e trishtueshme qirinje te shuajtur
me te afertat nxjerin tym akoma,
qirinje te ftohte,te shkrire.

Nuk dua ti shikoj me hidheron pamja e tyre
dhe me hidheron drita e pare e tyre te kujtohem
Perpara shikoj qirinjte e mi te ndezur.

Nuk dua te kthehem qe te mos shikoj dhe tmerrohem
sa shpejte qe radha e zymte zgjatet
sa shpejte qe qirinjte e shuar shumohen.







Taqis Varviciotis


Degjo femijte

Degjo femijet qe gjemojne brenda ne bodrum
Te shtypur nga rete e renda
Qe kane zbritur mbi toke

Kujtohu fershellimen e zgjatur te trenit

Ikjen e ndritshme
Qe jetove vetem ne endrat e tua

Ora e stacionit
Shenon prape mesnate

Debora bie palodhshem
Mbuluar te gjitha
Mbuluar akoma dhe fanarin e verdhe te rruges
Qe rri pa gjume vetem

Heshtja can eren si nje thike

Dritat vajtojne te grumbulluara
Ne gjumin e makines te dimrit.



Janis Ricos
Greqia

Te thyera dege rrushi, gure ,gjemba nje shtambe.
Ara u shkretua. Siguruar nga vite shtepia.
Nuk u rikthye qe atehere Vangjeli.Prapa nga stalla
duket nje pjese deti,e kalter e erret.
Kalin e tij e kishte shitur ne dite te veshtira- nje kale i kuqe
me nje vule te bardhe ne syrin e majte.
‘Nje pupel pulbardhe ra ne deget e thara.
Ne porte,perballet plaka:<do regullojme jeten tone>>Tjetri nuk foli.Shikonte tutje bente kryqin
dhe ecte sikur te perqafonte doren e plakes ose ate pupil.

Nga ditari i nje emigranti

Thoma Duka

Edhe une si gjithe shqiptaret u nisa ne mergim.Jo se isha keq ne Shqiperi,por me ikjen masive te shqiptareve,mendova te ikja dhe une.Ne Shqiperi sic e dime, zakonisht djali jeton me prinderit dhe largimi nga shtepia do t’i jepte fund ketij zakoni patriakal. Me mire te qendroja ne Shqiperi, se ne Greqi u paralizova,por te shkuara te haruara.
Mora vize ne Ambasaden Greke ne Tirane dhe u nisa per Greqi.Ishte nje dite e bukur maji e vitit 1991.U nisa nga Saranda me nje anije turistike qe quhej <>per ne Kurfuz,udhetim i cili zgjati nje ore e gjysem.Tani me tragetet e sotme behet me shpejt,sepse Korfuzi eshte disa milje larg nga Saranda.Me 4 maj te vitit 1991 arita ne token Greke dhe pikerisht ne Korfuz.Isha kurioz te shikoja zhvillimet e nje vendi kapitalist si e quante propaganda komuniste,ne krahesim me vendin tim socialist.Kur zbrita nga anija isha si i humbur,sepse per here te pare dilja jashte vendit dhe zbrijsa ne nje vend te huaj.Ndihesha shume i vetmuar.Pyes per fshatin Perulladhes,sepse atje kishte ardhur dhe jetonte nje mik i kunatit nga Himara.Me thane qe autobus per ne Perulladhe ka vetem te dielen dhe une arrita ne Korfuz diten e shtune,aty takova disa shqiptar.Meqenese nuk kishte autobuz,u detyrova te kerkoj taksi.Bej pazar me shoferin e taksise,i hipi taksise dhe shkoj ne fshatin Perulladhe,e cila eshte larg nga limani 40km.Perpara fshatit Perulladhes eshte Sidari nje fshat turistik me vila shume te bukura,kishte dhe turiste angleze.
Pasi zbrita nga taksia pyes per mikun e kunatit,qe quhej Ilia,me treguan shtepine dhe vajta,u prezantova dhe me priten mire.Me ne fund isha ne nje familje shqiptare,ku flitej shqip,dhe nuk ndihesha me i vetmuar si kur zbrita per here te pare ne token greke.Pastaj dolem bashke me Ilian dhe vajtem nga fshati Sidar.Gjate rruges per ne Sidar te cilen e beme me kembe,sepse eshte afer nga fshtati Perulladhes,me beri pershtypje jeshilleku i shumte.Ne Sidar takuam nje pronar per pune,i cili me tha:qe une i kam dhene fjalen nje tjetri,megjithate hajde nje here neser nga dreka.Puna qe do te bej ne qoftese filloj te pronari qe quhet Aleks do te kjo:turistet marin vetura me qira,pasi t’i sjellin une do t’i fus brenda ne garazh,do t’i kontrolloj per vaj,do te kontrolloj baterite per uje dhe do t’i pastroj.Une inxhinieri mekanik do te bej kete pune,por emigrimi nuk te pyet se c’fare je?Por nuk ka pune qe mos ta bejne shqiptaret.Me 6 Maj dola nga shtepia e Ilias bashke me bashkeshorten e tij,ajo vajti ne pune(punonte ne nje hotel),kurse une bera nje shetitje ne Sidar.Pashe edhe nje here vendin ku mund te punoja e cila quhej<>.Takova pronarin dhe me tha qe hajde ne darke te pyesesh po do te fillosh pune.Vajta ne darke te pronari me nje nga djemte e Ilias,dhe me tha qe te filloj pune neser.U gezova shume qe ngjeta pune menjehere dhe nuk u sorollata.Se edhe sorollatja te merzit,keshtu nuk do te behesha behesha barre miqve te mire,sepse e di qe njerzit qe emigrojne ne nje vend te huaj sa e veshtire eshte te kene nje njeri te papune.Per ta festuar vajtem ne bar ku me qerasi djali i Ilias me nje portokallade dhe pastaj u ktheva ne shtepi.
Ne 7 maj fillova pune,pronari me tregoi punen qe do te beja dhe vazhdova vete.Pervec punes qe me tha pronari bera edhe disa rregullime,ne shqiptaret e kemi kete zakon.Veturat jane te llojeve te ndryshme,por me shume spikaste nje veture qe quhej <> e hapur dhe e ulet.I thashe pronarit qe babane e kam mekanik,dhe po te duash te hapim nje dyqan ne Shqiperi dhe te shesim vetura te perdorura.Ai me tha qe do te vemi ne dhjetor ne Shqiperi,por si thote nje fjale e urte popullore<>,pra jo cdo qe thuhet realizohet.
Pronari me pyeti qe ne qoftese kam patente qe ta perketheja ne greqisht,i thashe qe nuk kam,por kam dipllomen e inxhinierit mekanik.Ai e pa dipllomen dhe me tha:qe me ate dipllome mund te hapesh dyqan makinash,por nuk e dinte ai i shkrete qe diploma shqiptare nuk njihej ne Greqi.
Pasdite ne nje bisede qe bera me pronarin me tha qe kishte vajtur ne Shqiperi,ne qytet e Sarandes dhe te Gjirokastres.Si eshte tani vendi juaj kemi qene ne ne vitet 60,une kur isha i vogel shkoja zbathur ne shkolle dhe mamaja me bente triko me krunde miell.U cudita qe nga i varfer u be pronar ne sistemin kapitalist sic e mesuam ne shkolle,kurse une i sistemit socialist,megjithese me dipllome nuk u bera pronar.
I thashe gjithashtu qe te vemi ne Shqiperi te blejme toke dhe te ngreme nje hotel.Une mendova qe me renien e komunizmit dhe me fitoren e demokracise do te zgjidhej ajo katrahure me tokat,qe per fat te keq vazhdon edhe sot.Ajo shprehja e popullit<> duhet te realizohet perndryshe nuk vine asnje investitor i huaj.Kur qeveria komuniste mori pushtetin premtoi shume gjera,por nuk i mbajti premtimet,e njeta gje ndodhi edhe PD kur mori pushtetin.Parulla ePD<> eshte e mire dhe optimiste,por qe te realizohet kjo duhet pune dhe jo llafePopulli i dha voten PD dhe besoi qe gjerat do te ndryshojne me renien e komunizmit dhe fitoren e PD,por u zhgenjua.Firmat piramidale qe u krijuan dhe ekzistuan edhe me <> ePD jo vetem qe e mesuan te behet me leke populli pa punuar,por e cuan Shqiperine shume vjet prapa.Eshte fatkeqesi qe ne shekullin e 21-te ne Shqiperi uji dhe drita te jene me orar,kurse disa rruge jane akoma te regjimit komunist(jane bere disa rruge me ardhjen e demokracise),me aq emigrante qe ka Shqiperia do te ishte bere kopesht me lule.Eshte per ardhur keq qe me renien e komunizmit dhe fitoren e demokracise u shkateruan kombinate,uzina dhe fabrika,sikur ato e kishin fajin per regjimin totalitar komunist.Qe te zhvillohesh duhet te mbeshtetesh ne ate qe ke ndertuar.Teorite e Partise Demokratike te<>dhe <>ishin shume te gabuara.Nuk eshte zhvillim ndertimi i pallateve,klubet dhe kafenete,por prodhimi qe te kene mundesi njerzit te punojne.
Le te me fale lexuesi qe shkruaj per politik,por jam shume i indinjuar dhe i merzitur me kete zgjatje te trazicionit.
Por le te kthehemi tek historia jone.Une i thashe pronarit qe vendi atje eshte me i bukur se ketu,uji i detit eshte i kthjellet,natyre e bukur dhe e <>,por nuk ka dore njeriu.Te huaj nuk me kujtohet gjermane apo ceke,propozuan qe te ndertojne nje teleferik qe te lidh Dhermiun me Llogarane,por qeveria e aterhershme komuniste nuk pranoi.Te pranonte ndihmen e te huajve qe propaganda komuniste i quante kapitaliste Shqiperia do te ishte nje Zvicer e vogel,dhe shume shqiptar nuk do te mernin arratine nga vendi i tyre dhe te shkonin ne vende te ndryshme te botes.

Rripi i sigurise

Gjithmone kur ngisni makinen duhet te vendosni rripin e sigurise.Rripin e sigurise duhet ta vendos jo vetem ai qe eshte ne vend te pare,por edhe ai qe eshte prapa,kurse femijet duhet t’i vendosim ne ndenjese te posacme dhe gjithmone ndenjeses i veme rripin e sigurise.Asnjehere nuk duhet t’i mbajne nenat perpara femijet e tyre,do te jete nje gabim shume i madh nga ana e tyre.

Ata qe ngasin makinen nuk vene rripin e sigurise,sepse besojne qe:

· Nuk do tu ndodh

· Mund te mbajne peshen e trupit te tyre,duke shtrire duart ne timon.

Asnjerit duart nuk durojne perplasje dhe me siguri nga nje perplasje e tille do te plagosen.Po marim nje shembull.Makina ecen me 60km dhe pesha e trupit este 70kg atehere vrulli i tij do te jete 60 x 70 =4200kg.Ai vrull qe ritet gjeometriksht analog me shpejtesine eshte i njejte per te pasagjeret e makines,pamvaresisht se ku rine perpara ose prapa.Ai ose ata qe rine prapa,pervec rrezikut te plagosjes per vdekje te njejtet,hidhen akoma dhe jashte makines(kane 7 here mundesi te madhe te hidhen duke shpuar parprizin),hidhen ne ata qe jane ne sedilet e para qe kane vene rripin e sigurise,duke i plagosur ata ose duke i vrare me peshen e nje elefanti te madh 4 tone!Pas nje perplasje te forte,ata qe arijne ne spital jane vetem ata qe vene rripin e sigurise.Te tjeret nuk arijne kurre ne spital,sepse i cojne ne morg.Rripi i sigurise,pervec sigurise se shoferit,ndihmon ne veprimet e tij gjate nje kthese te menjehershme dhe frenimit te forte e mban ne sedile,ne nje distance te pershtatshme nga timoni dhe pedali,duke i dhene mundesi veprimeve te lirshme,dhe te menjanoj dhe pergjithsisht te mbaj kontrollin e makines.

Femijet e vegjel kurre pa rripin e sigurise ne makine.Gjithmone femijet ne ndenjese te posacme(analog me moshen).Krim kurre ata gjenden te <>ne krahet e nenes te luajne rolin e qeskes se ajrit per mamane,duke e shpetuar nga vdekja ose plagosja.Nuk ka gje me tragjike se kjo!Akoma dhe kurre mamaja ka vene rripin e sigurise,akoma dhe kurre makina ecen me shpejtesi te vogel 30 deri ne 50km ajo nuk te mbaj femijen me duart e saj.Nje femije me peshe 10 kg,kurre shpejtesia e makines eshte 30 ose 50km,peshon ne momentin e perplasjes 300 me 500kg.Asnje mama nuk ka force te tille qe te mbaj gjysem toni.Gjithashtu,perjashtohet mundesia qe femija te jete i lidhur me rripin e sigurise bashke me mamane,sepse atehere trupi i njome i femijes do te shtypet mbi siperfaqen e vogel e rripit,nen presionin e tre toneve te mamase.

Asgje te mos leme te lirshme ne makine.Keshtu per shembull nje kuti coca cola me nje shpejtesi te makines 60km,peshon gjate goditjes ne koken e pasagjerit 10kg njesoj sikur te qellon njeri me vare ne koke.

Pa rripin e sigurise dhe meqenese makina ka qeska ajri,qellimi ne fytyre nga ai,pas perplasjes se makines me 40km mund te krahesohet me grushtin e nje boksieri duke thyer akoma edhe qafen,ne vend qe te ruaj per te cilen u vendos.

Ju kujtoj qe gjithmone dhe kurdohere,te vini rripin e sigurise dhe femijet e vegjel ne

Ndenjese te posacme!

Kaska

Asnjehere pa kaske ne motociklete,perfshire edhe bicikleten.<>thote nje slogan i zgjuar.Ne qoftese nuk ke <>do te thote se nuk ke se c’fare te mbrosh!Shprehje te tilla si <>,<>,<>etj,dua te them qe keto shprehje i thone njerzit pa tru dhe fatkeq.Kaska jo vetem ruan ate qe nget motocikleten,por edhe qe ecin afer tij.Ne qoftese njeri nget motocikleten pa kaske dhe nje mize ose cdo insekt i hyne ne sy ose ne goje,atehere ai humbet kontrollin e motocikletes duke rene dhe plagosur kalimtare ose te tjere qe ngasin motociklete.Keshtu,mos perdorimi i kaskes nga drejtuesi i motocikletes krijon premise te keqia per aksidente te te tjeret,ne qoftese i hyne nje insekt.Akoma dhe ne qoftese thyenkoken e tij,drejtuesi i motocikletes e quan gusto dhe capkellek te tij most e vere kaske.Atehere per ate ekziton edhe mendimi ligjor,qe thote:qe kostua e rimekembjes rendon shoqerine.Keshtu qe asnje nuk ka te drejte te shkaktoje akoma dhe plagosjen e tij.

Llogjike nuk eshte qe nje i trete te paguaj budallalleqet e cdo drejtuesi motociklete.

Kompanite Siguruese dhe Gjyqet ne rast plagosje vdekjeprurese,per arsye te mos perdorimit te kaskes percaktojne si<>duke konsideruar qe demtimet ne koke nuk do te ekzistonin,ne qoftese drejtuesi i motocikletes kishte kaske.

Pije dhe drejtim automjeti

Aksident me qellim konsiderohet plagosja ose vdekja e te treteve si dhe te atyre qe jane ne automjet,kur drejtuesi i automjetit eshte nen ndikimin e alkoolit.Qellimi sigurisht ekziston qe ne castin qe veme ne buze goten e pare.Meqenese e di qe nuk duhet dhe nuk mund te drejtosh automjetin me siguri.

Kurre ke pire,nuk je ne gjendje te kontrollosh veprimet dhe mendimet e tua.Si perfundim te drejtosh automjetin ne ate gjendje do te ngaterohesh ne aksidente te renda.

Te dini qe nje drejtues automjeti i ka shume te ngandalta,kohet e kunderveprimit dyfish ndoshta dhe trefish nga ato fiziologjike,dhe gjithashtu paksim te konceptit te vendit.Cdo pije rrit drejtperdrejte analog me mundesite te besh nje aksident,domethene me kater gote mundesite kater fishohen.

Akoma,pas cdo gote mundesite e rezistences ne goten pasardhese shume fishohen si dhe qefji ritet,frenat e brendshme pezullohen dhe dashja per saktesi dhe siguri si perfundim zhduket.Vertet,keni pare ndonjehere ndonje doktor,avokat,inxhnier,mekanik,punetor,gazetar etj te filloj punen e tij i ndehur.Sigurisht qe jo.

Dhe megjithate me te shumtet bejne nje gje me te vertet te rrezikshme,sic eshte drejtimi i automjetit.

Gjendja fizike

Marja e ilaceve si ato nevrologjike etj ngacmojne rende aftesine per te drejtuar automjetin.Nuk duhet te drejtojme automjetin kur jemi semure dhe ne gjendje fizike te keqe.Ate e ngacmojne gjithashtu,percaktuese per sigurine,lodhja,kalimi i nates pa gjume,nevriklleku etj.

  • Nuk duhet te drejtojme automjetin kur ndiejme qe na vjen gjume.

Eshte e detyrueshme ndalimi i menjehershem i automjetit per shpirje,kafe,freskim akoma dhe pak gjume.

  • Mos lini njerzit tuaj te moshuar te drejtojne automjetin.

Kur bie shi,zvogeloni 50% shpejtesine tuaj,sepse rruget behen si <>pas pikave te par ate shiut.

Ne qoftese automjeti juaj nuk ka ABS dhe sistem kontrolli CBC ose DSC,te kujdeseni te frenoni avash me perpara,dhe te kthehni avash me pak <>.Eshte sikur te keni nje veze poshte kembes se djathte,dhe te shtypni pedalin kaq avash saqe most e thyeni vezen.Ne shi ne zona te banuara eshte e detyrueshme qe shpejtesia e automjetit te jete e vogel.

Duhet syte dhe mendja qe si thote nje fjale greke katerqind.Me shume kujdes dhe ne gatishmeri te plote ne menyre qe te parashikoni levizjet e rezikshme te atyre qe vijne.

Kur ecni me automjet ne darke te mos te mos verboni ate qe vine perballe,sepse nje i verber nuk shikon ku vete dhe mund te vije ne drejtimin tuaj.

Sic thoshte edhe filozofi i Greqise se lashte Aristoteli:politikani duhet te kujdes demokracine dhe ligjet dhe te mesoje qytetaret te degjojne dhe resppektojne ate.

Shume shqiptar ketu ne Greqi kane gjetur vdekjen ose jane paralizuar,prandaj gjithmone duhet domosdoshmerisht t’i zbatoni ato.